ماهانه میلیون‌ها نفر از ویکی پدیا استفاده می‌کنند. این بازدیدکنندگان با هم جامعه کاربران ویکی پدیا را تشکیل می‌‌دهند. هر کاربر که وارد سایت ویکی پدیا می‌شود می‌تواند به نوبه خودش نقشی در اداره سایت ایفا کند. می‌توان این نقش‌ها را به صورت زیر دسته‌بندی کرد:

1. اکثر بازدیدکنندگان از ویکی پدیا خوانندگان هستند. آنها برای دسترسی به مقالات سایت به آن مراجعه می‌کنند.

2. برخی از بازدیدکنندگان و یکی پدیا به مرور خودشان هم یکی از نویسندگان این سایت می‌شوند. مثلاً می‌توانند چیزی به مطالب فعلی بیافزایند یا اینکه آن را کاملاً بازنویسی کنند.

3. بسیاری از افراد به عنوان ویرایشگر عمل می‌کنند و چنانچه در صفحه‌ای که مطالعه می‌کنند خطایی ببینند اصلاحش می‌کنند. هم‌چنین اگر بتوانند موارد کوچک و مفیدی را اضافه کنند این کار را بلافاصله پس از خواندن مقاله انجام می‌‌دهند.

4. صدها تن از افرادی که برای مدت زیادی در ویرایش و افزودن مطالب با ویکی پدیا همکاری داشته‌‌اند پس از مدتی دارای حق مدیریت در سایت می‌شوند. این مزیت به آنها امکان حذف و بازیابی صفحات حذف شده و هم‌چنین مسدود نمودن و باز کردن دسترسی برخی از آدرس‌های IP به سایت را می‌دهد.

در صورت بروز هر گونه مشکل در محیطی باز مانند ویکی پدیا نویسنده‌ها، ویرایشگران و مدیران آن دست به دست هم می‌دهند تا هر چه سریع‌تر مشکل را برطرف کنند. آنها تا به امروز توانسته‌اند با همکاری متقابل مجموعه‌ای ارزشمند از مطالب موثق و مفید را در ویکی پدیا برای استفاده همگان گرد هم آورند.

برای درک بهتر روش کار این جامعه بهتر است با هم چیزی را به ویکی پدیا اضافه کنیم و ببینینم چه اتفاقی می‌افتد.

تغییر دادن یک صفحه

گاهی بهترین راه برای یاد گرفتن هر چیز تجربه کردن آن است . برای درک بهتر کار با ویکی پدیا می‌توانیم یک صفحه آن را تغییر دهیم.

- ابتدا موضوعی که به آن مسلط هستید را انتخاب کنید.

- در مورد آن موضوع جستجو کرده و مقاله‌های مرتبط با آن در ویکی پدیا را مطالعه کنید.

- شاید به مطالبی بربخورید که در صحت آن تردید داشته باشید یا در نظر شما نکته‌ای از قلم افتاده باشد.

- آن صفحه را ویرایش کرده و چند جمله‌ای از مقاله که مدنظرتان است را تغییر دهید. همان‌طور که قبلاً هم اشاره کردیم کافیست بر روی« EDIT THIS PAGE » در بالای صفحه کلیک کرده و تغییرات را اعمال کنید.

- پس از آن دکمه SUBMIT را فشار دهید.

- پس از یکی دو روز دوباره به آن مطلب مراجعه کنید تا ببینید چه بر سر تغییرات شما آمده است.

پس از تغییر باید منتظر باشید تا جامعه ویکی پدیا به تغییرات شما عکس‌العمل نشان دهد. اگر تغییرات شما مشکلی نداشته باشد می‌بینید که همه چیز دست نخورده باقی مانده، اما اگر مطالبی که وارد کرده‌اید اشتباه بوده به سرعت پاک می‌شود. چنانچه تنها چند اشتباه کوچک در متن‌تان وجود داشته به احتمال قوی کسی آنها را برایتان اصلاح می‌کند.

تمامی صفحات موجود بر روی WIKIPEDIA به همین ترتیب مدام در حال تغییر و دگرگونی هستند. حتماً از خودتان می‌پرسید بقیه کاربران چطور از تغییرات شما آگاه شده‌اند؟ در اغلب «ویکی‌ها» ابزارهای خاصی برای این منظور تعبیه شده و به کاربران اجازه تعقیب تحولات صورت گرفته را می‌دهد.

ابزارهای ویکی

پس از اینکه تغییرات مورد نظرتان را اعمال کردید کافیست در بالای صفحه بر روی «HISTORY» کلیک کنید. می‌بینید که تغییرات شما به انضمام آدرس IP تان (در صورتی که هنوز در ویکی پدیا عضو نشده‌اید و شناسه کاربری ندارید) در سیستم ثبت شده‌اند. هر صفحه در ویکی پدیا دارای یک تاریخچه تغییرات است که توسط همگان قابل مشاهده می‌باشد.

لیستی از تمامی تغییرات هم در صفحه‌ای با عنوان RECENT CHANGES (تغییرات اخیر) ثبت می‌شود. هر کس که بخواهد از تمامی تغییرات صورت گرفته در ویکی پدیا آگاه شود می‌تواند به این صفحه مراجعه کند.

چون ویکی‌ پدیا از همه «ویکی»‌های دیگر بزرگتر است طبیعتاً صفحه تغییرات اخیر در آن هم بسیار طولانی می‌باشد، زیرا روزانه هزاران صفحه و در ساعت‌های اوج بازدید در هر دقیقه 50 صفحه تغییر می‌کند. به همین خاطر ویکی پدیا ابزاری شخصی برای دنبال کردن تغییرات در نظر که WATCHLIST نام دارد.

فرض کنیم شما یک مقاله جدید به WIKPEDIA اضافه می‌کنید یا تغییراتی را در یک مقاله موجود انجام می‌‌دهید. شما احتمالاً نسبت به حفظ آن صفحه و محتویاتش حساس خواهید بود و دوست دارید وقتی دیگران آن را تغییر می‌‌دهند آگاه شوید. با افزودن آن صفحه به WATCHLISTتان هر بار که کسی آن را تغییر دهد شما آگاه می‌شوید.

احتمالاً الان بهتر متوجه شده‌اید که چرا تغییرات در صفحات بلافاصله به چشم دیگر اعضاء و خوانندگان «ویکی» می‌آید. پس از اینکه چیزی را تغییر می‌‌دهید بسیاری از افراد تغییرات شما را مورد بررسی قرار می‌دهند.

برخی از آنها نیز ممکن است مانند شما نسبت به محتویات آن صفحه حساس باشند و از تغییرات شما خوششان نیاید، بنابراین می‌توانند صفحه را به حالت اولیه‌اش برگردانند. اما اگر از تغییرات شما خوششان بیاید کاری به آن نخواهند داشت و حتی ممکن است متن شما را کامل هم بکنند.

خرابکاری

همان‌طور که تا به این‌جا دیدیم خرابکاری کردن در ویکی پدیا کار سختی نیست. چون هر کسی امکان ویرایش صفحات را دارد، این امکان همیشه وجود خواهد داشت. شخص خرابکار ممکن است مطالب توهین‌آمیز یا تصاویر نامناسب به صفحات اضافه کند یا حتی از سر بدجنسی محتوای کل صفحه را پاک کند.

همان‌طور که در قسمت پیشین دیدید ابزار ویژه ویکی پدیا به را حتی امکان ردیابی تغییرات و حذف مطالب نامناسب را به کاربران آن می‌دهد. در ویکی پدیا ابزار دیگری هم برای مبارزه با کاربران خرابکار در نظر گرفته شده است. به عنوان مثال:

- هر کس که یک خرابکاری را کشف می‌کند می‌تواند به راحتی صفحات را به حالت اولیه‌اش برگرداند.

- هر کاربر می‌تواند در صورت کشف خرابکاری به راحتی به بقیه کاربران هم اطلاع دهد تا آنها هم به هوش باشند.

- آن دسته از کاربران که از حق مدیریت برخوردارند می‌توانند آدرس IP افرادی که بیش از یک بار اقدام به تغییرات مخرب در «ویکی» می‌کنند را مسدود کنند تا اجازه تغییر محتوای سایت را نداشته باشند.

- مدیران هم‌چنین می‌توانند با تحت حمایت قرار دادن یک صفحه موقتاً از تغییر آن جلوگیری کنند.

- از دیگر امکانات مدیران حذف کردن صفحات نامناسب بدون امکان بازیابی آن‌ها می‌باشد.

چنین ابزارهایی هم مبارزه با خرابکاری را برای کاربران آسان می‌کند و هم از بازگشت مجدد خرابکارها جلوگیری به عمل می‌آورد.

لج‌بازی در تغییر صفحات هم یک نوع خرابکاری دیگر است که به وفور در «ویکی» ها پیدا می‌شود و البته همیشه از روی سوءنیت اتفاق نمی‌افتد. در چنین مبارزه‌ای دو یا چند نفر برای پافشاری بر دیدگاه خودشان محتوای یک مقاله را مدام به حالت قبلش بر می‌گردانند.

مجادله برای تغییر

مجادله برای تغییر محتوای یک صفحه از مشکلات خاص «ویکی»ها است. اگر چه معمولاً کاربران راه حلی برای مشکل پیدا می‌کنند ولی همیشه هم نمی‌توان به پیدا کردن راه حل مسالمت‌آمیز امیدوار بود.

این گونه مبارزات ممکن است در هر ویکی رخ دهد، اما در WIKPPEDAI که از نظر حجم و محتوا از بقیه بزرگ‌تر است می‌تواند حالت رزمی‌تری به خود بگیرد! بهترین راه برای درک این پدیده (!) رجوع به یکی از صفحاتی است که در ویکی پدیا به میدان مبارزه تبدیل شده‌اند. صفحه مربوط به رئیس‌جمهور آمریکا جورج بوش نمونه بسیار خوبی است!

سخت‌افزار ویکی پدیا

ویکی پدیا به قدری مشهور شده که برای میلیون‌ها مقاله موجود در آن به صدها دستگاه سرور نیاز دارد. برای اطلاعات بیشتر در مورد سرورهای ویکی پدیا و مشاهده لیستی از این سرورها در سراسر دنیا کافی است به آدرسHTTP://META.WIKIMEDIA.ORG/WIKI/WIKIMEDIA-SERVERS مراجعه کنید.

کار کردن با ویکی پدیا

تنها دلیل بقای «ویکی‌»ها همکاری جامعه کاربران آن است. این کاربران هستند که به‌طور شبانه‌روز بر تغییر و تحولات ایجاد شده نظارت می‌کنند و جامعه ویکی پدیا به دلیل این همکاری مستدام موفق شده در عرض چندین سال این رشد عظیم را تجربه کند.

اگر شما هم از طرفداران نظریه دسترسی یکسان به اطلاعات هستید و می‌توانید در ویکی پدیا حرفی برای گفتن داشته باشد کافیست به جرگه اعضای ویکی پدیا بپیوندید و از همین امروز آغاز کنید!

برای اطلاعات مفصل در مورد نحوه عضویت به یکی از صفحات:

HTTP://EN.WIKIPEDIA.ORG/WIKI/WIKIPEDIA:FAQ

یاHTTP://EN.WIKIPEDIA.ORG/WIKI/WIKIPEDIA:CONTRONG-FAQ

مراجعه کنید.

راهنمای بخش فارسی هم هر چند که خیلی عالی نیست اما می‌تواند اطلاعات مفیدی در زمینه نحوه ویرایش و ارسال مطالب در اختیارتان قرار دهد.آدرس صفحه فارسی ویکی پدیا:HTTP://FA.WIKIPEDIA.ORG/

موضوعات مختلف، ویکی‌های مختلف

هزاران «ویکی» بر روی اینترنت وجود دارند. هر روز هم بر تعداد «ویکی»‌ها که به‌طور تخصصی در زمینه خاصی فعالیت می‌کنند، افزوده می‌شود. در زیر آدرس چند «ویکی» مشهور اینترنتی را برای شما آورده‌ایم:

1. :WIKITRAVL HTTP://WIKIRAVEL.ORG برای علاقه‌مندان به سفر و تعطیلات. این «ویکی» اطلاعات جامعی در مورد بیش از 9300 شهر که می‌توانند مقصد تعطیلاتی شما در سراسر دنیا باشند ارائه می‌‌دهد.

2. :WIKIEHOW HTTP://WWW.WIKIHOW.COM برای آن دسته از افراد که دوست دارند همه فن حریف باشند! این «ویکی» بیش از 8200 مقاله آموزشی در زمینه‌های گوناگون ارائه می‌‌دهد.

3. :WIKITIONARY HTTP://EN.WIKTIONARY.ORG/WIKI/MAIN_PAGE یک دیکشنری بزرگ با محتوای آزاد که قصد دارد روزی تمام زبان‌های دنیا را پوشش دهد! حتماً به بخش فارسی آن هم سر بزنید.

4. :WIKIINDEX HTTP://WWW.WIKIINDEX.ORG فهرستی بزرگ از تمامی «ویکی»ها می‌باشد.

منبع : نشریه اینترنت

نوشته شده در شنبه 87/3/25ساعت 6:53 صبح توسط یزدان ذوالقدر نظرات ( ) |